Categorie: lessen

Aanzetten tot, of complete lesvoorbereidingen.

Moderne kunst: Super Stories, Hasselt


LESMATERIAAL:

LESDOELEN:

  • Lezen van een artistieke brochure, gericht op praktische informatieverwerking
  • Kunnen omgaan met moderne typografie
  • Het schrijven van een e-mail voor een groepsreservatie.
  • Kennismaking met het Vlaamse moderne-kunstlandschap

LESUITBREIDINGEN:

  • Een bezoekje aan Superstories 2010
  • Discussie over moderne kunst
  • Zelf maken van een (imaginaire) moderne-kunstexpositie met begeleidende brochure

Als de leerlingen ook volgens het leerplan moeten gestimuleerd worden alscultuurparticipanten, dan kan ook moderne kunst niet ontbreken. Moderne kunst is dikwijls heel intuïtief en dan kan heel stimulerend werken voor jongeren. Het voordeel is dat dit tijdens de schooluren kan georganiseerd worden, in tegenstelling van bijvoorbeeld theater of de meeste dansvoorstellingen.

De leesoefening betreft hier ook eigenlijk vrij complexe taak in het begrijpen van moderne typografie, maar het hoeft geen betoog dat jongeren daar weinig problemen mee hebben. Wat nogmaals duidt op de flexibiliteit van hun talig vermogen. Er wordt ook de aandacht gevestigd op sommige metatekstuele (wie staat er op de foto?) aspecten, logo’s, landafkortingen enzoverder.

Guy de Maupassant, ‘Het seintje’ (1886)

LESMATERIAAL:

lesigne

Nogmaals vertaalde literatuur, wederom zonder excuses. Leesplezier is een belangrijke hoeksteen van literatuuronderwijs, niemand hoeft immers literatuur te lezen. Anderzijds kan modern onderwijs in een transdisciplinaire benadering niet zonder literatuur: geen enkel medium is in staat de sociale, ethische, economische, esthetische en epistemologische stratum van een maatschappij weer te geven en toch aanschouwelijk te maken.

saintlazaregare

Naast het feit dat ‘Le signe’ van Guy de Maupassant leest als een trein (ook bij de leerlingen!) , zit er onder het oppervlakteniveau van de burgervrouw die zich ’toevallig’ prostitueert een vat van culturele en sociale informatie en kritiek schuilgaat. Om dat alles te ontdekken is er een gidsende hand nodig en de achtergrondtekst biedt in dat opzicht stof genoeg ter discussie, maar is een tekst-in-ontwikkeling, zoals vele teksten hier. Feedback is altijd welkom.

Er zijn geen concrete takenbladen voorzien, omdat ik denk dat het kortverhaal genoeg aandacht en reactie bij de leerlingen zal hebben om een levendig klasgesprek te voeren.

Deze les biedt aanknopingspunten voor een discussie over prostitutie, seksuele ethiek enzoverder, maar het verhaal van de Maupassant neemt dit veel breder en beoogt kritiek op een veel bredere laag van de burgerlijke code dan louter op het vlak van seksualiteit.

Op het einde van de achtergrondtekst worden enkele opmerkingen geformuleerd over dit verhaal als metatheater, het leven als een toneelrol: ben je zoals je jezelf ziet, of ben je hoe de anderen je zien? Is er in het leven een verschil tussen een rol spelen en een rol vervullen?

Theo van Gogh en het debat over vrije meningsuiting

LESMATERIAAL:

Toen ik in het kader van deze les in een klas met een aantal allochtone leerlingen probeerde uit te leggen dat woorden, beledigingen, relatief zijn en niets in vergelijking met daadwerkelijk geweld, zij een meisje: “blauwe plekken gaan weg, maar woorden vergeet je nooit…”

Er is dus in die zin nog veel werk aan de winkel. Deze les opent met de kortfilm die voor een goed deel de aanleiding is tot de hele discussie. Bij de film zijn meerkeuzevragen beschikbaar, daarna is er een tekstenbundel beschikbaar. Hiermee kan best in groepen gewerkt worden: na voorbereiding brengen de verschillende groepen  de basisgegeven uit hun tekst naar voor en kan er gediscussieerd worden.

Essay: Michel de Montaigne, ‘Over leugenaars’ (1580)

Als een titel het werkelijke onderwerp van een tekst moet vatten, begint Montaigne zijn tekst al met een uiterest slinkse leugen. Een goed deel van het middendeel gaat over het geheugen en vergeetachtigheid en hij gooit daarmee “mensen die bewust onwaarheid spreken” (=liegen) en “zij die onwetend zijn” op een hoopje. Langs een uiterest ingewikkelde weg, leidt Montaigne de lezer naar de conclusie dat het niet belangrijk is veel te weten, veel te onthouden, goed te kunnen spreken enz., maar wel om een scherp verstand te hebben en zo leugenaars te kunnen doorzien.

LESMATERIAAL:

Natuurlijk is Michel de Montaigne niet te versmaden wanneer over het essay wordt gesproken, maar tevens verwoordt hij ook de persoonlijke, individuele, twijfelende stem van de onderzoekende, zelfdenkende renaissancemens. Het dooreengeschudde middeleeuwse wereldbeeld, waarin de aarde niet meer in het middelpunt van Gods schepping staat, laat ook de mens gechoqueerd achter. Nu alle waarheden van buitenaf in duigen gevallen zijn, rest er niets anders dan bij zichzelf te beginnen. Ik weet niets, zegt Montaigne, het enige waarover iets met zekerheid kan zeggen, zijn mijn eigen ideeën, gewaarwordingen en gevoelens.

montaignefrontis

Als een titel het werkelijke onderwerp van een tekst moet vatten, begint Montaigne zijn tekst al met een uiterest slinkse leugen. Een goed deel van het middendeel gaat over het geheugen en vergeetachtigheid en hij gooit daarmee “mensen die bewust onwaarheid spreken” (=liegen) en “zij die onwetend zijn” op een hoopje. Langs een uiterest ingewikkelde weg, leidt Montaigne de lezer naar de conclusie dat het niet belangrijk is veel te weten, veel te onthouden, goed te kunnen spreken enz., maar wel om een scherp verstand te hebben en zo leugenaars te kunnen doorzien.

Terloops maakt de schrijver nog een prachtig pedagogisch argument tegen het klakkeloos memoriseren van kennis.

“Wat is taal?”: inleiding in de ATW

LESMATERIAAL:

Het is zeer merkwaardig dat hoewel de talen een hoofdbrok van het curriculum van het secundair onderwijs uitmaken, er weinig initiatief is om dat vreemde gegeven ’taal’ wetenschappelijk te gaan bekijken. Dat doen we wel bij fysica, chemie of andere vakken, maar bij moedertaalonderwijs blijft dat vaak beperkt tot grammatica.

Verder is taal het enige schoolse vakgebied waar de leerlingen -en alle andere mensen- dag in dag uit mee bezig zijn en actief bijleren elke dag.

Beschouwingen over het fenomeen moeten dan ook en kunnen best vanuit de dagelijkse realiteit vertrekken. Los van alles, is het eerste hoofdstuk van Dik & Kooij, Inleiding in de algemene taalwetenschap een must voor iedere volwassene.

Qua werkvorm is deze les verre van geavanceerd, ik gebruik het als een zelfstudie-opdracht die aangekondigd getoetst wordt, zonder gebruik van de basistekst voor één keer. Het is meer een stofverwerkingstoets, daar de tekst zeer duidelijk gestructureerd is. Een voorbereiding op voorgezet onderwijs.

Over Simon C. Dik: http://www.biografischportaal.nl/persoon/58923083

Over Jan Kooij: http://www.vanoostendorp.nl/linguist/jankooij.html