Het is met geen mensenverstand te begrijpen, mijnheer. Ze woont in een half open bebouwing, ze heeft ramen met dubbel glas, ze heeft een afwasmachine, ze heeft een droogkast van Miele. Ze heeft zelfs nen platten teevee…en toch heeft ze een depressie. Zoiets is toch niet te begrijpen!
Misschien wel het sterkste Vlaamse radioboek van de hele collectie van meer dan honderd verhalen. Vlaams in zijn setting en in de stugge, onverzettelijke geest van Streuveliaanse hoofdpersonage dat er maar niet in slaagt te begrijpen dat er ook andere perspectieven op het leven zijn dan de zijne.
Erik Vlaminck slaag er met een typische couleur locale sympathie te generen voor een uiterst onsympathiek personage. Door het perspectief van de hoofdpersoon als enige focalisatie te gebruiken, beleeft de luisteraar een mentale katharsis: we hebben het standpunt een onsympathiek en misschien zelfs crimineel personage beleefd. We zijn in zijn redeneringen meegegaan, omdat we geen andere informatiebron hadden.
Wellicht heeft alle literatuur die erin slaagt mensen te treffen een autobiografisch aspect.
Lyndsey leeft enkel in haar hoofd: haar leven is enkel draagbaar omdat ze zichzelf telkens opnieuw uitvindt in andere verhalen. Deze verhalen staan niet los van de realiteit: ze vinden hun oorsprong in de harde, saaie, eentonige realiteit van de supermarkt waar ze werkt.
Wat ben ik blij dat de schrijfster geen Lyndsey is geworden, niet in een supermarkt werkt en een aspect van haar eigen psychologie zo secuur ontleedt, dat we er allemaal iets van kunnen leren. Misschien was Annelies ooit ook een meisje met teveel verhalen in de kop, maar ze heeft er iets mee gedaan, is ermee naar buiten gekomen, in tegenstelling tot Lyndsey, die nog steeds zit te fantaseren aan kassa 4…
Dit verhaal, geschreven omstreeks 2010, kan de indrukken wekken gedateerd te zijn door het woordgebruik. De Jeugd Van Tegenwoordig kon toen nog singles releasen die ondertussen ook al gekuist zijn, doch enkel wat geschreven titels betreft.
Het werd niet meer geherpubliceerd op de nieuwe website met de radioboeken en staat ook niet in de verzameling op Soundcloud. Gewoon gecensureerd!
Een herwerking van Kafka’s Der Verwandlung? Een moderne aemulatio van iets uit Ovidius’ Metamorfosen? Er zijn meerdere aangrijpingspunten.
Onder het gebruik van het ondertussen gewraakte n-woord, zit een vernunftig geconstrueerd verhaal dat de luisteraar meesleept in een ervaring van racisme in de eerste persoon en hem/haar kwader en meer onthutst achterlaat dat het hoofdpersonage, dat zijn lot met berusting draagt.
Hieronder enkele aantekeningen bij het verhaal en een test m.b.t. tekstbegrip en woordenschat.
Persoonlijk geef ik het beluisteren als een thuisopdracht. De leerlingen mogen met elkaar over het verhaal spreken, woorden opzoeken die ze niet begrijpen, maar krijgen verder geen info over de inhoud van de test. De les begint met de quiz; daarna bespreken we de inhoud.
Is het fout van de schrijver om het n-woord te gebruiken?
Is het verhaal racistisch van aard?
Is de schrijver een racist?
Mag/kan een blank schrijver het onderwerp van racisme tegenover zwarten behandelen?
Hoe reageert het hoofdpersonage van dit verhaal op wat hem overkomt? Hoe zou jij reageren? Heb je zelf ervaring met discriminatie?
Wat kun je vertellen over het taalgebruik in dit verhaal?
Vind je dit een sterk of zwak verhaal? Vertel vooral waarom?
Ex-DoeMaarfrontman Henny Vrienten met ‘Lieske’, over de laatste dagen van Vrientens moeder in een bejaardentehuis. Een eenvoudige luisteroefening, met aandacht voor taalvariatie. Waarom heet de moeder van Vrienten Lieske en niet Liesje? Dat is toch typisch Vlaams, of niet?
We spreken over de Moerdijk als taalgrens, Brabants met de zachte g, val van Antwerpen. We worden ons ervan bewust dat niet alle Nederlander het karikaturale Hollands spreken.
Vanaf 4m22 tot wanneer ze beginnen over bas spelen:
En nogmaals, in deze tijden van chronische informatiediarree kan het in het onderwijs moet de focus veranderen van het opslaan van naar het leren omgaan met informatie. Iedereen heeft binnenkort toegang tot wikipedia via de smartphone, we kunnen er dus best goed mee leren omgaan. Dat wil concreet zeggen: de stroom aan info verwerken, herstructureren, selecteren en vooral ook: de waarde van de info inschatten.
Daan Zonderland, Professor Zegellak en Lodewijk Losbol
Het feit dat kinderen een gevoel voor realisme moeten leren, toont aan dat hun vermogen voor fantasie en creativiteit veel hoger is dan dat van volwassenen en dat dit vermogen van nature in iedereen zit. Het vermogen om exact te memoriseren en te reproduceren is bij een chimpansee vele malen groter dan bij de mens. De mens, daarentegen, registreert informatie op zo’n manier, dat die later, in een nieuwe context, gebruikbaar kan zijn. Dit kan enkel wanneer er uitgemaakt welk deel van de informatie belangrijk, en welk deel secundair is. De mens slaat informatie op door ze interpreteren en te herstructureren.
En nogmaals, in deze tijden van chronische informatiediarree kan het in het onderwijs moet de focus veranderen van het opslaan van naar het leren omgaan met informatie. Iedereen heeft binnenkort toegang tot wikipedia via de smartphone, we kunnen er dus best goed mee leren omgaan. Dat wil concreet zeggen: de stroom aan info verwerken, herstructureren, selecteren en vooral ook: de waarde van de info inschatten.
Daan Zonderland
De waarde van fantastische literatuur zoals die van Daan Zonderland is voor mij dat ze net deze vaardigheden traint en wel op zeer speelse wijze. Constante vreemde wendingen, complexe grapjes en doorbrekingen van het realistische verwachtingspatroon stimuleren de lezer zich te herfocussen, de gegevens te herinterpreteren en bij elkaar te puzzelen. Het zijn ook deze vaardigheden die concreet geoefend worden in de taak over het Bargoens.
In deze les gaat het niet over het inoefenen van die vaardigheden zelf, maar wordt in de vorm van een luisteroefening enkele minder conventionele ideeën over kinderliteratuur gepresenteerd. Misschien is dit voor vele de enige keer dat ze beschouwend stilstaan bij kinderliteratuur en de les kan dan ook bij uitstek vormend werken.
Verder is dit een kleine les literatuurgeschiedenis op zich, vooral dan omdat ze de schatplichtigheid van Matthysen aan Zonderland duidelijk maakt. Hugo Matthysen verdient zeker een plaats in de les Nederlands: geluidsfragmenten uit het Leugenpaleis bieden ook vele aanknopingspunten voor lessen over dialecten en taalspelletjes.
Takenblad, ‘Lieske’
