Arm Bloedje… krantenbericht uit 1923

Probeer de leesproef zelf uit via deze link.

Deze tekst bevat een heel aantal woorden die wij, honderd jaar later, niet meer gebruiken. Dat hoeft helemaal niet te betekenen dat we ze niet kunnen begrijpen: betekenis ontstaat door context.

Indien gevraagd naar de betekenis van woorden zoals ronken, schabeletter, teenemaal, in een grijs schieten en zonder kruis of duit op zak, zonder de context van het artikel, zal het voor velen moeilijk zijn. In de context van dit bericht over een kind dat van huis is weggelopen, wordt alles wel duidelijk.

Naar welk object is de Damberdstraat vernoemd? Kijk eens op Google maps waar in Brussel die straat ligt en ontdek met welk vervoersmiddel hij gereisd heeft.

We kunnen stilstaan bij het voltooid deelwoord van spijzen, dat net zoals reizen, ons leert dat de stam van zulke werkwoorden /spijz/ en /reiz/ is. We kunnen spreken over de objectvorm in ouder Nederlands: De agent maakt den slaper wakker.

Dan hebben we nog een bijbelse verwijzing en in deze tijd moeten de leerlingen volgens mij in 1 minuut met Google kunnen ontdekken in welk(e) evangelie(s) deze parabel verteld wordt.

Wie de moderne tijd verwijt dat we (tijdens het doomscrollen) veel overvallen worden met reclame, kan in deze afbeelding zien hoe in vroeg 20ste eeuwse kranten de advertenties gewoon tussen de nieuwsberichten kunnen staan.

Billy Collins – Inleiding in de poëzie

Ik vraag hen een gedicht
net zoals een dia
tegen het licht te houden

of een oor te luisteren te leggen op een bijenkorf

Of ik zeg: gooi een muis in een gedicht
en kijk hoe hij zijn weg eruit wriemelt

Of wandel de kamer van een gedicht binnen
en bepotel te muren op zoek naar de lichtknop

Ik wil dat ze waterskiën
over de gedichtsoppervlakte
terwijl ze wuiven
naar de auteursnaam op de kant

Maar al wat ze willen
is het gedicht vastbinden op een stoel
om er een interpretatie uit te martelen

Ze slaan het met de vliegenmepper
om de ware betekenis te vinden.

Het originele gedicht in het Engels, is hier te lezen en het is zelfs geen slecht idee om het Engelse gedicht als een vertaaloefening te geven. Er is geen betere manier om dieper op een tekst in te gaan, dan door hem te vertalen. Aanvankelijk lijkt het een voor de hand liggende taak, maar het venijn zit ‘m zoals vaak in de staart.

Het is zeker ook een poëtica die voor literatuuronderwijs op school serieus te nemen is: het is gedicht bestaat en genereert enkel betekenis in de lezing. Een gedicht is geen wiskundige formule met een simpel te noteren oplossing.

Het plezier van het lezen is dat het gedicht verschillende betekenissen uitnodigt en we door te spreken over onze leeservaring, de andere kunnen ontmoeten. We leren de ander en onszelf kennen.

Als poëzie op school soms moeilijk ligt, is dat vaak omdat leerlingen dat zelf ook ervaren: spreken over een gedicht, is spreken over jezelf, jouw reactie op deze tekst, jouw associaties bij deze woorden.

Meer over Billy Collins: https://en.wikipedia.org/wiki/Billy_Collins

‘Humans are weird’: memes used as writing and speaking prompts

This lesson uses artwork from Gudim’s Yes, But-Project.

Try out this lesson yourself right now (totally free, I’m buying)

Yes, my phone is in my backpack, but thanks to my wireless earbuds I can still listen to music in class.

These cool little memes highlight the irrationality in human behavior and are based on a simple grammatical structure: I do x , but then I do -x.

The Quizizz interface allows for written or spoken responses, and the demo test here, contains both.

Kennis is een product van vaardigheden

Het enige dat is weet, is dat ik niets weet (Socrates)

“Het enige wat ik weet, is dat ik niets weet. Ik moet alles altijd opnieuw onderzoeken,” is een citaat dat aan Socrates wordt toegedicht. Dat is zeker niet correct: het staat niet in de bekende dialogen van Plato.

Die kennis heb ik omdat ik nu zelf op digitale wijze de teksten van Plato kan doorzoeken en dat ook gedaan heb. Een verdere stap zou zijn zoeken waar het citaat dan wel voor het eerst in tekst voorkomt. Misschien ligt er nog ergens een dialoog onontdekt in een bestofte kast, dus als ik mij dezelfde vraag over vijf jaar stel, zal ik het weer opnieuw moeten onderzoeken.

Het inzicht kwam tot mij toen een vriendelijke collega mij zei “ik probeer gewoon wat kennis door te geven” en ik antwoordde met “Tuurlijk!” terwijl ik dacht: “man, wie denk jij dat je bent, als ik informatie moet hebben dan ga ik die wel zelf zoeken en het enige wat ik aan mijn leerlingen wil doorgeven is de vaardigheid om met de massa aan informatie op een productieve manier om te gaan. Weinig verrassend dat ik over dezelfde leerkracht hoorde dat hij ooit valse informatie aan Wikipedia had toegevoegd om zijn leerlingen een hak te zetten: ik noem dit een kennisterrorist.

Socrates

Natuurlijk is Wikipedia verre van perfect, maar iedereen die klaagt dat hij fouten gezien heeft en ze niet verbetert, heeft geen excuus. Eigenlijk begint kennis op Wikipedia pas bij de voetnoten. Het zou mooi zijn als Wikipedia via een AI toepassingen de kwaliteit van het artikel zou ‘raten.’ Het aantal verschillende bronnen zou een belangrijke factor zijn.

Kennis wordt vaak gelijkgesteld aan het memoriseren van termen, teksten, schema’s, modellen. Is het omdat ook universiteiten dit als het criterium zien om het kaf van het koren te scheiden? Dit is duidelijk niet de manier waarop experts hun kennis opbouwen: iemand wordt pas een goed arts na heel veel praktische ervaring en contact met vele patiënten (dan nog in een beperkt gebied). De kennis van een longarts bijvoorbeeld komt door het jarenlang onderzoeken van patiënten, het opzoeken van informatie, het doen van tests en het bespreken met collega’s. Dan spreken we over kennis.

Onderwijs moet zich focussen op het verwerven van vaardigheden die tot kennis kunnen leiden: lezen, luisteren, opzoeken, verifiëren, toepassen, bijsturen. Het is een actief proces: niet het volgieten van een leeg glas.

Schrijven: visuele prompts

Saul Steinberg, ‘The Cocktail Party,’ 1953

Schrijfopdrachten waar we uitgaan van een tekst of een luisterfragment, zijn nuttig en belangrijk. Voor creatieve schrijfopdrachten is het gebrek aan tekstuele input misschien zelfs een aanzet om actief met taal aan de slag te gaan: je moet alles zelf ver-woorden. Er zijn bij deze taak geen correcte of foute antwoorden: we activeren onze fantasie.

De taak bevat twee stappen: de opbouw van het achtergrondverhaal voor het personage en het toepassen van dat verhaal op een concrete context: de trigger.

Achtergrondverhaal

  • Kies een personage uit de prent.
  • Schrijf 3 adjectieven neer om de tekenstijl te beschrijven
  • Hoe heet deze persoon? Geef hem/haar een naam.
  • Hoe oud is je personage?
  • Wat is het beroep van deze persoon?
  • Single of getrouwd? Met wie? Hoeveel kinderen? Huisdieren?
  • In wat voor huis woont hij/zij? Wat doet hij/zij in de vrije tijd? Waar gaat hij/zij het liefste op vakantie en waarom? Wat is het favoriete vervoersmiddel?
  • …